原文注音:谏太宗十思疏——魏征〔唐代〕[拼音版]

2024年3月5日发(作者：薪资管理制度)

《谏太宗十思疏》

魏征〔唐代〕

chénwénqiúmùzhīzhǎnɡzhěwèizhēnɡtánɡdàijiàntàizōnɡshísīshū臣闻求木之长者，必固其根本；欲流之远者，必浚其泉sīɡuózhīānzhěbìjīqídéyìyuánbùshēnérwànɡliúzhīyuǎnɡēnbúɡùbìɡùqíɡēnběnyùliúzhīyuǎnzhěbìjùnqíquányuán源；思国之安者，必积其德义。源不深而望流之远，根不固érqiúmùzhīzhǎnɡdébúhòuérsīɡuózhīlǐchénsuīxiàyúzhīqíbùkě而求木之长，德不厚而思国之理①，臣虽下愚，知其不可，而况于明哲乎！人君当神器之重，居域中之大，将崇极天之峻，永保无疆之休。不念居安思危，戒奢以俭，德不处其厚，情不胜其欲，斯亦伐根以求木茂，塞源而欲流长者也。

凡百元首，承天景命，莫不殷忧而道著，功成而德衰。有善始者实繁，能克终者盖寡。岂取之易而守之难乎？昔取之而有余，今守之而不足，何也？夫在殷忧，必竭诚以待下；既得志，则纵情以傲物。竭诚则吴越②为一体，傲物则xiàjìdézhìzézònɡqínɡyǐàowùjiéchénɡzéwúyuèwéiyìtǐàowùzéqǔzhīéryǒuyújīnshǒuzhīérbùzúhéyěfúzàiyīnyōubìjiéchénɡyǐdàiyǒushànshǐzhěshífánnénɡkèzhōnɡzhěɡàiɡuǎqǐqǔzhīyìérshǒuzhīnánhūxīfánbǎiyuánshǒuchénɡtiānjǐnɡmìnɡmòbùyīnyōuérdàozhùɡōnɡchénɡérdéshuāiyěqíhòuqínɡbúshènɡqíyùsīyìfáɡēnyǐqiúmùmàosèyuánéryùliúchánɡzhětiānzhījùnyǒnɡbǎowújiānɡzhīxiūbúniànjūānsīwēijièshēyǐjiǎndébùchǔérkuànɡyúmínɡzhéhūrénjūndānɡshénqìzhīzhònɡjūyùzhōnɡzhīdàjiānɡchónɡjí

骨肉为行路。虽董之以严刑，振之以威怒，终苟免而不怀rénmàoɡōnɡérbùxīnfúyuànbúzàidàkěwèiwéirénzàizhōufùzhōusuǒyíɡǔròuwéixínɡlùsuīdǒnɡzhīyǐyánxínɡzhènzhīyǐwēinùzhōnɡɡǒumiǎnérbùhuái仁，貌恭而不心服。怨不在大，可畏惟人；载舟覆舟，所宜shēnshèn深慎；奔车朽索，其可忽乎！

bēnchēxiǔsuǒqíkěhūhū

君人者，诚能见可欲则思知足以自戒，将有作则思知止以安人，念高危则思谦冲而自牧，惧满溢则思江海下百川，乐盘游则思三驱以为度，忧懈怠则思慎始而敬终，虑壅蔽则思虚心以纳下，想谗邪③则思正身以黜恶，恩所加则思无因喜以谬赏déxǐyǐmiùshǎnɡsīxūxīnyǐnàxiàxiǎnɡchánxiézésīzhènɡshēnyǐchùèēnsuǒjiāzésīwúyīnlèpányóuzésīsānqūyǐwéidùyōuxièdàizésīshènshǐérjìnɡzhōnɡlǜyōnɡbìzéyǐānrénniànɡāowēizésīqiānchōnɡérzìmùjùmǎnyìzésījiānɡhǎixiàbǎichuānjūnrénzhěchénɡnénɡjiànkěyùzésīzhīzúyǐzìjièjiānɡyǒuzuòzésīzhīzhǐ，罚所及则思无因怒而滥刑。总此十思，弘兹④九zéshànércónɡzhīzézhìzhějìnqímóuyǒnɡzhějiéqílìfásuǒjízésīwúyīnnùérlànxínɡzǒnɡcǐshísīhónɡzījiǔ德，简能而任之，择善而从之，则智者尽其谋，勇者竭其力，仁者播其惠，信者效其忠。文武争驰，在君⑤无事，可以尽豫游之乐，可以养松、乔之寿，鸣琴垂拱，不言而化。何必劳神苦思，代下司职，役聪明之耳目，亏无为之大道哉！

——完

láoshénkǔsīdàixiàsīzhíyìcōnɡmínɡzhīěrmùkuīwúwéizhīdàdàozāiyùyóuzhīlèkěyǐyǎnɡsōnɡqiáozhīshòumínɡqínchuíɡǒnɡbùyánérhuàhébìrénzhěbōqíhuìxìnzhěxiàoqízhōnɡwénwǔzhēnɡchízàijūnwúshìkěyǐjìnjiǎnnénɡérrènzhī

注：

① 思国之理 一作：思国之治

② 吴越 一作：胡越

③ 想谗邪 一作：惧谗邪

④ 弘兹 一作：宏兹

⑤ 在君 一作：君臣